MEDLİNE TÜP BEBEK MERKEZİ ADANA

Kadınlarda hormon dengesinin değişmesiyle doğurganlığın sona erdiği dönemdir. Doğal bir olgunlaşma sürecidir. Bir kadının menopoza girdiğinden söz etmek için son adet tarihinden itibaren bir yıl geçmiş olması gerekmektedir. Genellikle doğurganlık fonksiyonunun kaybı ile birlikte fiziksel ve ruhsal özelliklerin olumsuz etkileneceğine inanılır.

Bu dönemde kadınlık hormonları östrojen ve progesteron salınımı azalır. Yumurtalıkların fonksiyonu azalır. Yumurtlama fonksiyonu daha önce olduğu gibi düzenli olmaz. Adet kanamaları düzensizleşir. Zamanla kadınlar adetten tamamen kesilir. Ama kadınlar menopoz döneminde sekse karşı ilgilerini kaybetmezler. Aksine adet olmayışından ve gebelik riskinin kalmamasından dolayı çoğu kadın bu konuda kendini daha iyi hisseder. Ortalama menopoz yaşı; 48 – 50′dir. Genellikle menopoz dönemi 40 ile 60 yaş arasında gerçekleşir. Menopoza girme yaşı toplumdan topluma değişiklik göstermektedir. İyi beslenemeyen, zayıf, vejetaryen, rahmi alınan, anne karnında iken gelişme geriliği olan ve yüksek yerlerde yaşayan kadınlarda menopoz yaşı biraz daha erken olabilmektedir. Ayrıca sigara içen kadınlar menopoza daha erken girmektedir. Gelişmiş toplumlarda çeşitli çevresel etkilerin bu yaşı etkilediği kabul edilmektedir.

İnsanın yaşam süresinin uzamasıyla birlikte kadınların menopozda geçirdikleri yaşam süresi de artmaktadır. Gelişmiş ülkelerde kadın yaşamının 1/3′ünü menopoz dönemi oluşturmaktadır.

Aylık adetler, vücudun gebeliğe hazırlandığı karmaşık fonksiyonların sonucudur. Beyin ve yumurtalıkların birlikte hareket ederek salgıladıkları hormonlar ile yumurta gelişimini sağlar. Bu hormonlar aynı zamanda yumurtlamaya, yani yumurtanın içinde geliştiği folikülden (keseden) salınımına neden olur. Bu hormonların etkisiyle gebeliğe hazırlanan ve kalınlaşan rahmin iç tabakası, gebelik oluşmadığında adet kanaması olarak dökülür. Yaş ilerledikçe yumurtalıklar da yaşlanır, 40 yaş civarında yumurtalıklar beyinden gelen hormonal sinyallere daha az cevap verir ve daha az östrojen salgılar. Adetler düzensizleşir ve menopoz öncesindeki bu dönemde östrojen seviyesi hızlı bir düşüş gösterir. Sonunda yumurtalıklarda yumurta gelişimi ve östrojen üretiminin durması ile adetler kesilir ve menopoz başlar. 6 aydan daha fazla adet gecikmeleri araştırılıp kandaki östrojen ve yumurtlamayı uyaran hormon (FSH) seviyeleri ölçülerek kesin tanı konulur.

Perimenopoz deyimi düzenli menstrüasyondan menopoza geçiş dönemini ifade eder. Perimenopoz adını verdiğimiz geçiş döneminde, yumurtalıklardaki yumurta sayısı iyice azaldığı için, yumurtlama olayı daha seyrek görülür.

Kadınlar genellikle annelerinin menopoza girdiği yaşta son adetlerini görürler. Yaşı ne olursa olsun cerrahi olarak yumurtalıkları çıkarılmış kadın menopoza girmiş kabul edilir. Rahmi çıkarılıp yumurtalıkları bırakılan kadınlarda adet kanaması olmaz ama yumurtalık fonksiyonları devam ettiği sürece menopoza girmemiş olurlar.

Bir kadının 40 yaşından önce menopoza girmesi ise erken menopoz olarak değerlendirilir. Eğer adetleriniz sona ermişse bazı basit kan tetkikleri yapılarak menopoz döneminde olup olmadığınız anlaşılabilir. Menopoz yavaş gelişen bir süreçtir. 6 – 12 ay arası bir süre boyunca adet kesilmemişse menopoz dönemi başlamamış olabilir. Bu süre içinde gebe kalmamak için doğum kontrol yöntemlerini kullanmayı sürdürmek genellikle önerilir. Adet düzeninde değişiklik, aşırı kanama, her zamankinden daha uzun süren kanama, üç haftadan daha sık kanama, eşinizle birlikte olduktan sonra kanama ve adet dönemleri arasında kanama olması halinde mutlaka doktora danışmanız önerilir.

Menopoz belirtilerinin en tipik örneği ateş basmasıdır. Ateş basmasında baş, boyun ve göğüs bölgesinde ani kızarıklık, vücut ısısında artış ve daha sonra aşırı bir terleme ile karakterizedir. Bu değişiklikler genellikle birkaç saniye sürmekle beraber, bazen bir saatte kadar uzayabilir. Genellikle 1-2 yıl sürmesine rağmen, kadınların %25`inde 5 yıldan daha uzun sürebilir. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, en önemli faktörün östrojen hormonu seviyesindeki düşüş olduğu düşünülmektedir.

Vajina ve idrar yollarını örten epitel tabakasında incelme ve esneklik kaybı görülür. Ayrıca vajinada kuruluk yine görülen belirtilerden birisidir. Menopozda ruhsal problemlerin artığına dair genel bir kanı olmasına rağmen, yapılan çalışmalar bunu desteklememektedir. Ayrıca menopozda depresyonun daha sık görüldüğü görüşü de artık kabul edilmemektedir. Ancak ateş basmalarıyla bağlı olarak hastanın uyku kalitesi ve dolayısıyla günlük yaşam kalitesinde bir bozulma görülebilir.

Ciltte kızarıklık, memede ağrılar, sinirlilik, uyku bozuklukları, aşırı terleme, yorgunluk, isteksizlik, aşırı duygusallık, çökmüş ruh hali tipik belirtileridir. Yüzde artan kırışıklıklar, ten renginde soluklaşma, saçlarda incelme ve dökülme, kırışık ve gevşek cilt yapısı, yaşlılık lekeleri, tırnaklarda kırılma, memelerde küçülme, yassılaşma ve yumuşama, tüylenme artışı, varislere eğilim artışı, karında yağlanma ve gerginliğin kaybolması, vajina duvarlarında incelme, kırışma, kuruluk, kaşıntı, iltihabi hastalıklara meyil, cinsel ilişki sırasında ağrı, idrar kaçırma ve tüm ciltte sinir uçlarının harabiyeti ile karıncalanma hissi görülen diğer belirtilerdendir. Menopozla birlikte hızlı kilo alma, kan yağlarında artış, damar sertliğine eğilim, pıhtılaşmaya eğilim, yüksek tansiyon ve şeker hastalığı ortaya çıkmaktadır. Kadınlar bu dönemde potansiyel riskler açısından değerlendirilmeli ve kontrol altında tutulmalıdır. Rahim kanserinin erken tanısı için yapılan PAP-Smear testi, memelerin kontrolü için mammografi ve meme ultrasonografisi doktor kontrolünde mutlaka yapılmalıdır. Adet kesilmesinden sonra görülen kanama acilen doktora başvurulmasını gerektiren bir durumdur. Menopoz belirtilerinin çoğu doktor tarafından uygun görüldüğü takdirde hasta için uygun hormon replasman tedavisi ile giderilir, bazen de duygusal değişiklikler ve uyku bozukluğuna yardımcı olmak için sakinleştirici verilebilir. Hormon replasman tedavisi ile uykuya dalma zamanı kısalmakta, uykunun REM dönemi uzamakta ve sonuç olarak uyku kalitesi artmaktadır.

Sıcak basmaları için ılık yerlerde mümkün olduğunca hafif giyinme, pamuklu giysiler kullanma, soğuk içeceklerden yararlanma ve alkolden kaçınma gibi önlemler faydalı olabilir.

Hormon tedavisine başlanmadan önce bu ilaçların olası yan etkileri ve uzun yıllar kullanılmasıyla ortaya çıkabilecek durumlar hasta tarafından bilinerek ön hazırlıklar yapılmalıdır.