MEDLİNE TÜP BEBEK MERKEZİ ADANA

Ağrılı Adet (Dismenore)

Adet kanamasının hemen öncesinde veya kanama ile birlikte karnın aÅŸağı kısımlarında olan aÄŸrı ve rahatsızlık hissidir.

Primer veya sekonder olabilir. Primer dismenore, ilk adetten 1-2 yıl sonra baÅŸlar ve bir nedene baÄŸlı deÄŸildir. 25 yaşından sonra ÅŸiddeti azalır, doÄŸurmuÅŸ kadınlarda çok nadirdir. Sekonder dismenore ise spesifik bir jinekolojik hastalık sonucu ortaya çıkar.

Neden kaynaklanır?

Dismenore nedeni adet periyodu ile birlikte olan hormonal deÄŸiÅŸikliklerdir. Primer dismenore, prostoglandin adı verilen maddelerin aşırı salınımı veya bunlara olan aşırı hassasiyetten kaynaklanır. Primer dismenore çok ÅŸiddetli olsa bile çocuk olmasına engel deÄŸildir veya adet düzensizliÄŸine neden olmaz.

Sekonder dismenore ÅŸu nedenlerden kaynaklanabilir:

• Endometriozis
• Pelvik inflamatuar hastalık (Genital enfeksiyonlar)
• Rahim aÄŸzı darlığı
• Miyomlar
• Rahim pozisyonunun deÄŸiÅŸik olması (nadir)
• Spiral, bazen adet sırasında aÄŸrılı kasılmalara neden olabilir

Semptomlar nelerdir?

Dismenore, karnın alt kısımlarında kramp şeklinde ağrılara ve rahatsızlığa neden olur.

Ayrıca aşağıdaki şikayetlerle de birlikte olabilir:

• Künt sırt aÄŸrısı
• BaÅŸ aÄŸrısı
• Bacakların üst iç kısımlarında aÄŸrı
• Bulantı Dismenore aynı zamanda premenstüriel sendromla da (PMS) birlikte olabilir. PMS, adet kanamasından birkaç gün önce baÅŸlayan, ÅŸiÅŸkinlik hissi, sinirlilik ve depresif ruh hali ile giden bir durumdur.

Dismenore; kadınların yaklaşık yüzde 10–15′inde normal aktivitelerini bozacak ÅŸekilde ÅŸiddetli seyreder.

Aşağıdaki yakınmalarınız varsa doktorunuzu arayın:

• AÄŸrılarınız, adet kanamasından ayrı zamanlarda oluyorsa
• Åžiddetli ise
• 2-3 günden fazla sürerse
• Adet kanaması kramplarına benzemiyorsa

Nasıl tanı konur?

Doktorunuz genellikle size şu soruları soracaktır:

Ağrı ne zaman başlıyor?

• AÄŸrıyı azaltmak için ne yapıyorsunuz?
• Buna eÅŸlik eden baÅŸka yakınmalarınız var mı?
• DoÄŸum kontrol hapı aÄŸrı yakınmanızı azaltıyor mu?
• Zaman zaman aÄŸrının ÅŸiddeti artıyor mu?
• AÄŸrınız olduÄŸunda iÅŸe gidemediÄŸiniz zamanlar oluyor mu?

Dismenorenin, primer olup olmadığı veya herhangi bir nedenden kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamak için size dikkatli bir fizik muayene ve jinekolojik muayene yapılacaktır. Kan sayımı, çeÅŸitli kültürler ve ultrasonografi nedene yönelik incelemelerdir.

Nasıl tedavi edilir?

Hafif dismenore genellikle asetaminofen, aspirin, napproksen ve ibuprofen içeren analjeziklere iyi cevap verir. Adetleriniz çok düzenli ise ve ne zaman adet göreceÄŸinizi biliyorsanız, doktorunuz tarafından önerilen herhangi birine 1 gün önceden baÅŸlamanız aÄŸrı yakınmanızı çok azaltacaktır. Ibuprofen ve naproksen türü ilaçları sütle alırsanız bunların mide üzerine olumsuz etkilerini önlemiÅŸ olursunuz.

Karında aÄŸrı hissettiÄŸiniz bölge üzerine sıcak kompres uygulaması, aÄŸrınızı azaltabilir.

DiÄŸer bir tedavi ÅŸekli doÄŸum kontrol haplarıdır. Prostoglandin salınımını önleyerek aÄŸrıyı tedavi ederler.

Dismenore, ilaç tedavisi ile düzelmezse laparoskopi yapılarak problemin herhangi bir jinekolojik problemden kaynaklanıp kaynaklanmadığı araÅŸtırılmalıdır.

Dismenore ne kadar devam eder?

Primer dismenore, 17–20 yaÅŸlar arasında daha sık bir yakınmadır. 25 yaÅŸ ve ilk doÄŸumdan sonra azalır. Adetle birlikte aÄŸrılar baÅŸlar ve 1–3 gün sürer.

Sekonder dismenore, adetten önce baÅŸlar ve adet süresince devam eder.

Dismenore ile nasıl baÅŸa çıkabilirim?

AÄŸrılı adet görmeniz hasta olduÄŸunuzu ifade etmez. Bu aÄŸrı nedeniyle normal günlük yaÅŸamınızın kesintiye uÄŸramasına izin vermemelisiniz ve gerekli iÅŸlerinizi yapmalısınız.

Aşağıda sıralananlar, yakınmanızı azaltmaya yardım edecektir:

• Adet öncesi ve süresince çay, kahve, çikolata, kola gibi kafein içeren içecek ve yiyeceklerden uzak durun
• AÄŸrıyan bölgeye sıcak kompres uygulayın
• AÄŸrılı bölgeye masaj yapın
• Uzun süre ayakta kalmayın ve yürümeyin
• Yukarıda önerilen analjeziklerden birini aÄŸrı tedavisi için kullanın
• Düzenli jinekolojik muayeneye gidin ve smear testi yaptırın
• Egzersiz aÄŸrıyı azaltmakta faydalıdır, düzenli egzersiz yapın

Dismenoreyi önlemek için neler yapabilirim?

• Kendinizi yorgun ve sinirli hissediyorsanız, mümkün olduÄŸunca dinlenin
• YürüyüÅŸ, yüzme ve bisiklete binmek gibi egzersizler adet sırasında kan akışını artırarak adetinizin rahat geçmesini saÄŸlar
• Tam tahıldan üretilmiÅŸ ekmekler ve yeÅŸil yapraklı sebzeleri tercih edin
• Bol sıvı alın
• Sigara kullanmayın
• Alkol alımınızı kısıtlayın
• Hafif sedatif ilaçlar faydalı olabilir

Adet olmaması (Amenore)

Amenore; adet zamanı gelmesine rağmen adet kanamasının olmamasıdır.

Primer ve sekonder olmak üzere iki tipi vardır. Primer amenore, 16 yaşına kadar ilk adet kanamasının olmamasıdır. Sekonder amenore ise önceden düzenli adeti olan hastanın adet vaktinin geçmesidir.

Nasıl oluşur?

Adet kanamasının gerçekleÅŸmesi, rahim, rahim aÄŸzı (serviks), vajinanın normal olması, yumurtalar ile beyinde hipofiz bezi ve hipotalamus adlı yapının düzenli çalışması ile saÄŸlanır. Bunların herhangi birindeki anormallik amenore nedeni olabilir.

Primer amenore

Ä°lk adetin 16 yaşına kadar görülememesi durumunda çoÄŸu hastada neden bulunamaz. Hipotroidi gibi hormonal veya genetik nedenlerden kaynaklanabilir.

Bazı vakalarda rahim ve vajinanın doÄŸumsal anatomik anomalileri nedendir, bu yapılarda oluÅŸan çeÅŸitli defektler adet kanının dışarı akmasını önleyebilir.

Sekonder amenore

Bu durumun en sık nedeni gebeliÄŸin oluÅŸmuÅŸ olmasıdır. Bazı bayanlar emzirme döneminde adet görmeyebilirler. Bazen de doÄŸum kontrol hapının kesilmesini takip eden birkaç ay adet görülmeyebilir, genellikle bu durum 3 aydan uzun sürmez.

Sekonder amenore nedenleri:

• Duygusal stresler
• Depresyon
• Beslenme bozuklukları
• Antidepresan ve trankilizan ilaç kullanımı
• Hızlı kilo kaybı veya alımı
• Kronik hastalıklar (böbrek yetmezliÄŸi, kolit)

Altı aydan uzun süren amenorelerde neden genellikle devam eden stres durumudur. Anoreksia nevroza (yeme bozukluÄŸu) nedeniyle hızlı kilo kaybı veya atletlerde olduÄŸu gibi vücut yaÄŸ oranının azaldığı durumlarda sık görülür.

Yumurtalıklarda kist veya tümör olması da sekonder amenore nedeni olabilir. Nadiren hipotroidizm gibi hormonal nedenlerle adetler kesilebilir. Devamlı sekonder amenore ise menopozla birlikte ortaya çıkar. Bazen menopoz 40 yaşından önce gerçekleÅŸir ve erken menopoz olarak adlandırılır. Rahimin ameliyatla çıkarılması ile de adet görme son bulur.

Belirtiler nelerdir?

Amenore bir hastalık deÄŸil ÅŸikayettir. BaÅŸka ÅŸikayetlerin varlığı, nedenler hakkında bilgi vericidir. Amenore, hormonal kaynaklı ise; kıllanmada artış, sivilcelerin yoÄŸunluÄŸu, göÄŸüslerden süt gelmesi, kilo alımı gibi durumlarla birlikte olabilir.

Nasıl tanı konur?

Doktorunuz öykünüzü sorgulayacak, sistemik ve jinekolojik muayenenizi yapacaktır. AÅŸağıdaki durumların varlığında sizden hormonal analiz yaptırmanız istenecektir:

• Arka arkaya 3 kez veya daha fazla adet görmemiÅŸseniz
• Kıllanmada artış, göÄŸüslerden süt gelmesi, görme bozukluÄŸu, baÅŸ aÄŸrısı
• 16 yaşına ulaÅŸmanıza raÄŸmen ilk adetiniz gerçekleÅŸmemiÅŸse
• 14 yaşında olmanıza raÄŸmen meme geliÅŸimi ve normal kıllanmanız olmamışsa

Nasıl tedavi edilir ?

Amenore, genellikle diÄŸer ÅŸikayetler ve anormal fiziksel bulgularla birlikte olmadıkça tedavi gerektirmez. Tedavi nedene yönelik olarak planlanır. Diyet ve egzersiz programı ile obezitenin tedavisi ile adetler tekrar eski haline dönebilir. Stresle baÅŸa çıkma yöntemlerini öÄŸrenip uygulamak tedavide yardımcıdır. Amenorenin nedeni, yumurtlamanın olmaması olabilir. Bu durumda yumurtalıklardan sadece östrojen salgılanır ve progesteron salınımı gerçekleÅŸmez. Bu iki hormonun dengeli salınımı düzenli adet görmek için gereklidir. Bu durumda tedavi; eksik olan progesteron hormonunu yerine koymakla saÄŸlanır. Yumurtalıklarda kist veya tümör olması veya rahim veya vajinada adet kanının akımını engelleyen anatomik bir defekt varsa cerrahi tedavi gerekir.

Amenore ne kadar sürebilir?

Rahimin cerrahi bir operasyonla çıkarılmasından sonra ve menopozda amenore süreklidir.

DoÄŸum kontrol hapının kesilmesinden sonra oluÅŸan amenore, yaklaşık 6–8 hafta, nadiren 1 yıl kadar sürebilir.

Amenore kaynağı, stres veya hastalıksa bu durum geçicidir ve genellikle tedavisiz, adetler normale döneceltir.

Amenore durumunda neler yapmalıyım?

• Adetiniz gecikmiÅŸse mutlaka doktorunuzla bu durumu görüÅŸün
• Adetleriniz düzensizse ilk adet gününüzü, kanama miktarını ve süresini bir takvime kaydedin
• Ailenizde sizin gibi adet görmeyen veya adetleri geciken kiÅŸiler olup olmadığını araÅŸtırın

Amenoreyi önlemek için neler yapılabilir?

• SaÄŸlıklı bir yaÅŸamı benimsemelisiniz
• Ä°deal kilonuza kavuÅŸmak için diyetinizi ve aktivitelerinizi düzenleyin
• Fazla alkol almayın ve sedatif ilaçlardan uzak durun
• Sigara kullanmayın
• Stresinizi azaltmaya çalışın, bunu baÅŸaramazsanız, aileniz, arkadaÅŸlarınız ve bir psikologdan yardım alın
• Ä°ÅŸ ve dinlenme zamanlarınız arasında denge saÄŸlamaya çalışın
• Doktorunuzun önerilerini dinleyin
• Pozitif düÅŸünmeye çalışın

Adet Öncesi Gerginlik Sendromu (Premenstrüel sendrom-PMS)

Adet öncesi gerginlik sendromu (PMS), adet kanaması öncesinde bazı kadınlarda görülen fiziksel ve duygusal deÄŸiÅŸikliklerdir. Adet gören kadınların yüzde 75′i PMS ÅŸikayetlerinden yakınır ancak ÅŸiddeti kadından kadına deÄŸiÅŸiklik gösterir. Ciddi ÅŸikayetler kadının günlük yaÅŸamını etkileyecek boyutta olabilir.

Nedeni nedir?

PMS, adet dönemi sırasında oluÅŸan hormonal deÄŸiÅŸikliklerden kaynaklanmaktadır. Tek bir neden saptanamamıştır. Diyette bazı vitaminlerin (B6) ve minerallerin eksikliÄŸi söz konusu olabilir.

Åžikayetler nelerdir?

Åžikayetler adet periyodunun ikinci yarısında, genellikle adet kanamasından birkaç gün önce baÅŸlar.

Fiziksel ÅŸikayetler:

• Karında ÅŸiÅŸkinlik hissi
• El ve ayaklarda ÅŸiÅŸme
• GöÄŸüslerde büyüme ve hassasiyet
• Ağırlık artışı
• BaÅŸ aÄŸrısı
• Bulantı, kusma, ishal, kabızlık
• Kas ve eklem aÄŸrıları
• Sivilce artışı

Duygusal deÄŸiÅŸimler:

• Huzursuzluk
• Öfke
• Depresyon
• Anksiyete

Tanısı nasıl konur?

PMS tanısı, muayene veya laboratuvar testleri ile konulamaz. Doktorunuz ÅŸikayetlere yönelik sorular sorarak tanıya ulaÅŸmaya çalışır.

Tedavisi nedir?

Her kadında etkili olabilecek tek tedavisi yoktur. Egzersiz, istirahat, stresin azaltılması, tuz, ÅŸeker ve kafein kısıtlaması yardımcıdır. Duygusal deÄŸiÅŸimlere yönelik antidepresan veya ansiyolitik ilaçlar önerilir. Psikoterapi faydalıdır.

Az çikolata ve kahve tükettiÄŸinizde göÄŸüs yakınmalarınızın azaldığını gözlemleyeceksiniz. Tuz kısıtlaması ile ÅŸiÅŸlikler azalır. Bazen idrara söktürücü ilaçların kullanılması gerekebilir.

Premenstrüel sendroma baÄŸlı kramp ve baÅŸ aÄŸrısı, naproksen ve ibuprofen gibi antiinflamatuar ilaçlarla tedavi edilebilir. EÄŸer kramp ÅŸeklindeki karın aÄŸrılarınız fazla ise bu ilaçlara adetten 1-2 gün önce baÅŸlamalısınız. Bu ilaçlar aynı zamanda bulantı, kusma ve ishal yakınmalarınıza da etki edecektir.

PMS ÅŸikayetleri genellikle adetten birkaç gün önce baÅŸlar ve adet baÅŸlayınca biter. Nadir bayanda adet süresince de devam edebilir. Kadının yaşının ilerlemesi ile ÅŸikayetler azalarak yok olur.

Neler yapmalıyım?

Diyetinizi deÄŸiÅŸtirebilir, egzersiz yaparak bu dönemi daha kolay atlatabilirsiniz. Ciddi yakınmalarınız olduÄŸunda veya yakınmalarınızın ÅŸekli deÄŸiÅŸtiÄŸinde altta yatan baÅŸka bir organik problem olabileceÄŸi için gecikmeden doktorunuzu aramalısınız.

PMS’yi nasıl önleyebilirim?

Nedeni kesin bilinmediÄŸi için önlemek de mümkün deÄŸildir. SaÄŸlıklı diyet, düzenli egzersiz ve antiinflamatuar ilaçlarla yakınmalarınızı azaltabilirsiniz.

Polikistik Over Sendromu

Polikistik over sendromu, kalınlaÅŸmış over kapsülü altında ufak çok sayıda kistlerin oluÅŸması ÅŸeklindedir. Genellikle 30 yaÅŸ altında görülür.

Yumurtalıklar kadında yumurta oluÅŸumunu saÄŸlayan organlardır. Ayrıca östrojen ve progesteron hormonu salgılarlar.

Nasıl oluşur?

Polikistik over sendromu; beyinde bulunan hipofiz bezinden salgılanan FSH (follicle-stimulating hormon) ve LH (luteinizing hormon) adı verilen iki hormonun anormal salınımına bağlı olarak gelişir. Bunların salınımındaki dengesizlik her ay salınan yumurta oluşumunu bozar. Yumurtalıklardan testesteron salınımı artar.

Åžikayetler nelerdir?

• Düzensiz ve seyrek aralıklarla adet görme
• Çok fazla veya çok az miktarda adet kanaması olması
• Ä°nfertilite (kısırlık)
• Yüz, göÄŸüsler ve karnın alt kısımlarında kıllanmada artış
• Obezite (ÅŸiÅŸmanlık) Polikistik over hastalığı olan kadınlar normal yaÅŸta adet görmeye baÅŸlarlar. Ä°lk adetten 1–2 yıl sonra adetler düzensizleÅŸmeye ve seyrek olmaya baÅŸlar. ÅžiÅŸmanlık ve kıllanmada artış hastaların yarısında gözlenir.

Tanısı nasıl konur?

• Medikal öykü
• Muayene
• Kanda hormon düzeyleri
• Ultrasonografi

Nasıl tedavi edilir?

Tedavi ÅŸekli hastanın çocuk istemi olup olmamasına ve ÅŸikayetlerin ÅŸiddetine baÄŸlıdır. Gebe kalma isteÄŸiniz yoksa size doÄŸum kontrol hapı önerilebilir. Böylece düzenli adet göreceksiniz ve vücudunuzdaki anormal kıllar azalacaktır. Bu ilaçlar ayrıca endometrial hiperplazi (endometriumun aşırı kalınlaÅŸması) riskini ortadan kaldıracaktır. Gebe kalmak istiyorsanız, size yumurtlamayı saÄŸlayacak ilaçlar verilecektir. Nadiren cerrahi ile yumurtalıklardan ufak bir parça çıkarılması gerekebilir. Bu operasyon genellikle adetlerin düzenli olmasını saÄŸlamaktadır. Vücudun çeÅŸitli bölgelerindeki anormal kıllar için epilasyon önerilebilir. EÄŸer kilonuz fazla ise diyetle kilo kontrolünüz saÄŸlanacaktır. Yılda bir kez jinekolojik muayene için doktorunuzu ziyaret etmelisiniz. Çünkü hormon dengesi östrojen lehine bozulduÄŸu için rahim ve yumurtalık kanserine yakalanma riskiniz artmıştır.

Polikistik over hastalığını nasıl önleyebilirim?

Düzenli adet görmek için önerilen tedavileri düzgün almalısınız. Åžikayetlerinizde herhangi bir deÄŸiÅŸiklik olursa doktorunuza bunu bildirmelisiniz.