MEDLİNE TÜP BEBEK MERKEZİ ADANA

Doğum Kontrol Hapları (Oral Kontraseptifler)

DoÄŸum kontrol hapları (oral kontraseptifler), gebeliÄŸi önlemek için hormonların kullanıldığı doÄŸum kontrol yöntemleridir. Ä°laçların içindeki sentetik kadınlık hormonları, kadınların doÄŸal hormon düzeylerini deÄŸiÅŸtirerek her ay yumurtalıklardan yumurta salınımını engeller. Serviksten daha az mukus salgısı olur. Böylece spermler kolaylıkla rahim içine giremez. Ek olarak, rahim içi dokusu incelir bu nedenle döllenmiÅŸ yumurtanın rahim içinde kalması zorlaşır.

En sık kullanılan haplar ‘kombine’ haplardır. Bunlar sentetik iki hormon içerirler; östrojen ve progesteron. Sadece progesteron içeren haplar da vardır (mini-pill), ancak etkinlikleri daha azdır.

Haplar nasıl kullanılır?

Kombine haplar genellikle 21 haplık paketler halinde bulunur. 28 hap içeren paketleri de vardır. Siz ve doktorunuz tarafından hangisinin size uygun olduÄŸuna karar verilir. Doktorunuz size, ya adetinizden sonraki ilk Pazar günü ya da adetinizin ilk günü hapa baÅŸlamanızı, sizin de tercihinize göre önerecektir. EÄŸer 21 haplık bir paket kullanıyorsanız; 3 hafta, günde 1 hap alınacak, 7 gün ara verilecek, tekrar yeni bir pakete baÅŸlanacaktır. EÄŸer 28 haplık paket kullanıyorsanız; 4 hafta boyunca her gün bir hap alınacak, daha sonra ara vermeden ikinci pakete baÅŸlanacaktır. Son yedi hap, doÄŸum kontrol amaçlı deÄŸildir. Sadece size her gün ilaç içme alışkanlığı kazandırmak içindir. Hapları her gün aynı saatte almaya çalışmak önemlidir. Adetiniz genellikle son hormon içeren haptan sonra baÅŸlayacaktır. Bazı antibiyotikler doÄŸum kontrol haplarının vücudunuzda çalışmasını etkileyebilir. EÄŸer antibiyotik alıyorsanız doktorunuza söyleyin. Antibiyotik kullanırken ek bir doÄŸum kontrol yöntemine ihtiyaç duyabilirsiniz.

Eğer hap almayı unutursam ne olur?

EÄŸer hap almayı unutursanız düzensiz adet kanaması görebilir ve gebe kalabilirsiniz. EÄŸer bir hap almayı unutursanız, hatırladığınız anda hapı içmelisiniz ve bir sonraki hapı her zamanki saatinde almalısınız. Arka arkaya iki hap almayı unutursanız, iki gün, günde iki hap içip daha sonra günde bir hapla devam ediniz. EÄŸer üç veya daha fazla gün hap almayı unuttuysanız, hapları kesiniz ve bir sonraki adet dönemine kadar baÅŸka bir doÄŸum kontrol yöntemi uygulayınız. BeklediÄŸiniz günde adet görmezseniz, doktorunuza danışınız. EÄŸer iki veya daha çok hap almayı unuttuysanız ve adet döneminiz geçtiyse hamile kalmış olabilirsiniz. Ä°laçlarınızı kesiniz ve gebe olmadığınızdan emin oluncaya kadar baÅŸka bir doÄŸum kontrol yöntemi uygulayınız.

Çocuk sahibi olduktan sonra ne zaman doÄŸum kontrol haplarına baÅŸlayabilirim?

EÄŸer bebeÄŸinizi emziriyorsanız, emzirmeniz düzene girene kadar doÄŸum kontrol hapları kullanmamalısınız. Bu doÄŸumdan sonra ortalama 4 – 6 hafta alır. Daha sonra düÅŸük dozlu bir hap veya sadece progesteron içeren hapları kullanmak mümkündür. Doktorunuzla haplara ne zaman baÅŸlayabileceÄŸinizi konuÅŸun. Emzirme kesin bir korunma yöntemi deÄŸildir, bu nedenle doÄŸum kontrol haplarına baÅŸlayıncaya kadar baÅŸka bir doÄŸum kontrol yöntemi uygulanmalıdır. Bu dönemde kondom veya spermisidler kullanılabilir.

Faydaları nedir?

En önemli faydası etkili bir doÄŸum kontrol yöntemi olması ve cinsel hayatınızı kesintiye uÄŸratmamasıdır. DoÄŸum kontrol hapları; rahim ve yumurtalık kanseri, yumurtalık kistleri, romatoit artrit ve dış (tubal) gebelik risklerini azaltır. Aynı zamanda adetleriniz düzenli, daha hafif ve aÄŸrısız geçer. Genellikle, doÄŸum kontrol haplarına baÅŸlamadan önce jinekolojik bir problemi olmayan kadınlar, kullanım süresine baÄŸlı olmaksızın hapları bıraktıktan sonra gebe kalmakta bir zorluk yaÅŸamamaktadırlar. Haplara baÄŸlı özel bir problem yaÅŸanmadığı sürece, haplara ara vermenin bir avantajı yoktur. Gebe kalmaya karar verdiÄŸiniz zaman, hapları bıraktıktan sonra en az iki adet dönemi geçmesine kadar beklemeniz önerilmektedir.

Dezavantajları nedir?

DoÄŸum kontrol hapları kullanmanın bir dezavantajı, her gün alınmalarının gerekliliÄŸidir. DoÄŸum kontrol hapları kullanırken ÅŸu problemlerle karşılaÅŸabilirsiniz:

• BaÅŸladıktan sonra ilk birkaç ay düzensiz kanamalar
• Bulantı-kusma
• Kilo alımı
• GöÄŸüslerde ÅŸiÅŸlik
• Ä°ÅŸtah artması
• Depresyon
• BaÅŸ aÄŸrısı
• Adet miktarının azalması veya olmaması
• Kan basıncında artış
• UyuÅŸukluk

DoÄŸum kontrol hapı kullanıp sigara içen kadınların, özellikle 35 yaÅŸ üzerinde, kalp hastalığı ve kan pıhtılaÅŸması gibi ciddi problem riskleri artmıştır. Kalp hastalığı kalp krizine neden olabilir. Kan pıhtılaÅŸması, bacak aÄŸrısı, ÅŸiÅŸlik veya göÄŸüs aÄŸrısına neden olabilir. Hapları almaya baÅŸladıktan 3 ay sonra kan basıncınızı kontrol ettiriniz. EÄŸer doÄŸum kontrol hapları kullanıyorsanız, sigara içmemelisiniz. DoÄŸum kontrol hapları, AIDS gibi cinsel yolla bulaÅŸan hastalıklardan korumaz. AIDS’den korunmanın tek güvenli yolu lateks kondomlardır.

Ne zaman doktoru aramalıyım?

• Bacak aÄŸrısı veya ÅŸiÅŸlik
• Görme kaybı veya çift görme
• Düzensiz kanamalar
• OlaÄŸandan daha fazla baÅŸ aÄŸrısı

Bu durumlarda doktorunuzu aramalısınız.

Rahim içi Araç (RIA)

Spiral veya halka olarak da isimlendirilen Rahim Ä°çi Araç (RIA), uzman hekim tarafından doÄŸum kontrol amacıyla rahim içine yerleÅŸtirilen bir alettir. Rahim içinde 1 – 5 yıl kalabilir. Genellikle ucunda ip bulunan plastik veya metalden yapılmıştır. Bazı RIA’lar bakır veya progesteron hormonu içerir. RIA; üreme organlarının fiziksel çevresini deÄŸiÅŸtirerek gebeliÄŸi engeller. Bu deÄŸiÅŸiklikler yumurtanın döllenmesini veya rahim içine yerleÅŸip geliÅŸmesini engeller. Pelvik enfeksiyonlarla olan iliÅŸkisi nedeniyle, RIA kullanımında tartışmalar olmuÅŸtur. EÄŸer yoÄŸun adet kanaması yaÅŸamışsanız, üreme organlarından herhangi birine ait (yumurtalık, rahim, tüpler) bir enfeksiyon veya dış gebelik öykünüz varsa doktorunuzla RIA kullanma riskleri konuÅŸmalısınız.

Nasıl Kullanılır?

Uzman hekim tarafından rahim içine yerleÅŸtirilir. Genellikle gebelik ihtimalinin çok az olduÄŸu, rahim aÄŸzının hafifçe açıldığı dönem olduÄŸu için adet döneminde takılır. Takılması birkaç dakika alır. Takıldığı zaman kramp tarzında aÄŸrı hissedebilirsiniz. Takma sırasında hissedebileceÄŸiniz rahatsızlığı engellemek için lokal anestezi uygulanabilir. RIA takıldıktan sonra birkaç ay sonra, RIA’nın rahim içinde olduÄŸundan emin olmak için, ipini sık sık kontrol ediniz. Aynı zamanda her adet döneminden sonra da ipini kontrol ediniz. Bunu parmağınızı vajen içine sokarak, serviks yakınında ipi hissederek yapabilirsiniz. Ä°pi hissettiÄŸiniz sürece RIA normal pozisyonundadır ve gebe kalma ihtimaliniz çok azdır. EÄŸer sert plastiÄŸi hissederseniz, RIA doÄŸru yerinde deÄŸildir. DeÄŸiÅŸtirmek için hekiminize baÅŸvurmalısınız. Ä°lk birkaç ay içinde RIA siz fark etmeden çıkmış olabilir. Bu nedenle ilk aylarda her iliÅŸki öncesi RIA’yı kontrol ediniz veya emin olmak için geri çekilme yöntemini kullanınız. RIA, 1 – 5 yıl kullanılabilir. Genellikle progesteron içeren RIA’lar 1 yıl sonra deÄŸiÅŸtirilir. Bakır içeren RIA’lar 5 yıl kullanılabilir.

Faydaları Nedir?

• Yüzde 97 oranında etkili gebelikten korunma yöntemidir
• Ä°liÅŸkiyi kesintiye uÄŸratmaz
• Tipine baÄŸlı olarak 1 – 5 yılda bir deÄŸiÅŸtirilir

Riskleri Nedir?

RIA kullanırken bazı problemlerle karşılaşılabilir; bunlardan bazıları ciddi olabilir. En sık görülen aÅŸağıdaki problemlerden ilk ikisidir:

• Genellikle birkaç ay adet miktarında ve kramplarda artma
• Adet dönemleri arasında lekelenme tarzında kanama
• Pelvik enfeksiyon (PID) riskinde artma, infertiliteye neden olabilir
• Fark etmeden RIA’nın düÅŸmesi beklenmedik gebeliÄŸe neden olabilir
• RIA rahim duvarına gömülebilir
• Rahmin delinmesi, iç organlara zarar verebilir, iç kanama yapabilir
• RIA kullanırken gebelik oluÅŸursa dış gebelik (tubal) ve düÅŸük riskinde artma

Ne zaman doktorumu aramalıyım?

• Ä°pi hissedemezseniz
• Kötü kokulu vajinal akıntı
• Özellikle iliÅŸki sırasında ciddi, beklenmedik karın aÄŸrısı
• Nedeni belli olmayan ateÅŸ
• RIA varken gebelik oluÅŸabilir
• Çıkarılmasını isteyebilirsiniz. Bu gibi durumlarda doktorunuzu aramalısınız

Diyafram

Vajinal diyafram, bir halka üzerine geçirilmiÅŸ yumuÅŸak bir kauçuktur. Kadınlar için doÄŸum kontrol amaçlı bariyer yöntemdir. Cinsel iliÅŸki öncesi, bir miktar spermisid ile birlikte vajene yerleÅŸtirilir. Diyafram, serviksi kep gibi örter. (Serviks rahmin giriÅŸ kısmıdır.) Diyafram spermisidi serviks üzerinde tutar, böylece spermleri öldürüp, gebeliÄŸi engeller. Diyaframlar deÄŸiÅŸik tip ve büyüklüktedir. Hangi diyaframın size uygun olduÄŸu doktorunuz tarafından belirlenir.

Nasıl Kullanılır?

Cinsel iliÅŸkiden 3 saat öncesine kadar diyafram vajene yerleÅŸtirilebilir. Her kullanım öncesi, diyafram ışığa tutularak delik, yırtık veya zayıflamış yeri olup olmadığı kontrol edilmelidir. YerleÅŸtirmeden önce içine ve kenarlarına spermisit içeren jel sürülmelidir. Takma pozisyonunuzu kendi tercihinize göre belirleyebilirsiniz. Kibarca vajen dudaklarını aralayın. Diyaframı ikiye katlayın, kubbe kısmı aÅŸağı gelecek ÅŸekilde yerleÅŸtirin. (Zorluk çekerseniz plastik yerleÅŸtirici kullanabilirsiniz.) Halkanın arka kısmı serviksin arkasına, ön kısmı pubis kemiÄŸinin üst kenarına gelecek ÅŸekilde diyaframın pozisyonu ayarlanır. Diyaframın serviksi tamamen örttüÄŸü kontrol edilmelidir. Bunu iÅŸaret parmağınızı kubbenin üzerine bastırıp altında serviksi hissederek veya çepeçevre halkayı parmağınızla takip ederek yapabilirsiniz. Cinsel iliÅŸkiden sonra 6 – 8 saat içinde diyafram çıkarılmamalıdır. Bu sayede spermisidin tüm spermleri öldürmesi saÄŸlanır. EÄŸer 6 saat içinde iliÅŸkiye girecekseniz diyaframı çıkarmayın. Plastik aplikatörü kullanarak vajene bir miktar daha spermisid sıkın. Ä°ÅŸaret parmağınızla halka kısmından tutarak diyaframı çıkarabilirsiniz. Her kullanımdan sonra yıkayın kurulayın ve kuru olarak saklayın. Takmadan ve çıkarmadan hemen önce idrar boÅŸaltılması, enfeksiyon riskinin azaltılması açısından önemlidir. Her 1 – 2 yılda bir diyafram deÄŸiÅŸilmelidir.

Faydaları Nedir?

• Düzgün kullanılırsa en güvenli (yüzde 90 – yüzde 98) bariyer doÄŸum kontrol yöntemlerindendir
• Cinsel yolla geçen hastalıkların bulaÅŸma riskini azaltır. Erkek partnerin lateks kondom kullanması AIDS riskini daha fazla azaltır
• Tekrar kullanılabilir ve nispeten ucuzdur
• Küçüktür ve kolay taşınır

Dezavantajları nelerdir?

• Uzman bir hekim tarafından reçete edilmelidir
• Düzgün kullanılmazsa rahatsızlık ve idrar yolu enfeksiyonu yapabilir
• Bazı durumlarda kauçuk veya spermisid allerjisi, kaşıntı, yanma ve kızarıklık yapabilir
• Gebelik, düÅŸük, pelvik cerrahi veya aşırı kilo alıp vermelerde uzman hekim tarafından tekrar muayene edilip, diyaframın deÄŸiÅŸtirilmesi gerekebilir. Diyaframın büyüklüÄŸü deÄŸiÅŸtirilip uygun boy seçilmesi gerekebilir
• Bazı kadınlar vücut yapılarındaki deÄŸiÅŸikliÄŸe baÄŸlı olarak diyafram kullanamayabilirler. (ÖrneÄŸin doÄŸum yapanlar)
• Nadiren de ola rahatsızlık verebilir

Spermisidler

DoÄŸum kontrol yöntemi için kullanılan, spermleri öldüren kimyasal maddelerdir. Köpük, jel, krem formları vardır. Cinsel iliÅŸki öncesi vajene yerleÅŸtirilir. Spermler, rahime ulaÅŸmadan spermisidlerce öldürülür. Çok güvenilir bir yöntem deÄŸildir. Diyafram ve kondomla kombine kullanılırsa gebelik olasılığı iyice azalır.

Nasıl kullanılır?

Cinsel iliÅŸkide yaklaşık 30 dakika önce spermisid vajene yerleÅŸtirilir. Aplikatörle uygulanarak mümkün olduÄŸunca vajinanın derinine yerleÅŸtirilmelidir. Rahim aÄŸzını kaplaması gerekir. Ä°liÅŸkiden sonra vajenin 6 – 8 saat yıkanmaması gerekir.

Yararları nelerdir?

• Bariyer yöntemlerinden biri ile kombine kullanılırsa yüzde 90 – 97 oranında gebeliÄŸi önler
• Kullanımdan önce doktor muayenesi ve reçete gerektirmez
• Pahalı deÄŸildirler
• Vajinanın kayganlaÅŸmasına yardım ederler

Dezavantajları nelerdir?

• Tek başına kullanıldıklarında yüzde 75 – 80 oranında gebeliÄŸi önlerler
• Spermler üzerine öldürücü etkisi geçicidir. YerleÅŸtirdikten sonra 30 dakikadan sonra etkinlikleri azalır
• Nadiren alerjik reaksiyona neden olabilirler

Depo-Provera

GebeliÄŸi önlemek için kullanılan enjeksiyon ÅŸeklinde bir uygulamadır. Birçok ülkede milyonlarca kadın tarafından kullanılan bir doÄŸum kontrol yöntemidir. Depo-Provera, sentetik progesteron hormonudur (progesteron aynı zamanda doÄŸum kontrol haplarında da kullanılan bir hormondur). Depo-Provera enjeksiyonundan sonra yüksek progesteron düzeyi yumurtalıklarınızdan yumurta salınmasını 3 ay engeller. Depo-Provera kullananlarda gebelik oranı yüzde 1′den azdır.

Nasıl Kullanılır?

Her 3 ayda bir enjeksiyon ÅŸeklinde uygulanır. Üst koldan veya kalçadan kas içine uygulanır.

DoÄŸum sonrası ilk enjeksiyon zamanı, emzirip emzirmediÄŸinize baÄŸlıdır. EÄŸer emziriyorsanız, doÄŸum sonrası 6 hafta beklemeniz gerekir. Emzirmiyorsanız doÄŸum sonrası 5 gün içinde ilk enjeksiyonu yaptırmanız gerekir.

Faydaları nedir?

• En güvenilir doÄŸum kontrol yöntemlerindendir
• Enjeksiyondan 24 saat sonra gebeliÄŸe karşı korumaya baÅŸlar
• Cinsel iliÅŸkiyi engellemez. Ä°çilecek hap, takılacak alet yoktur
• Depo-Provera’yı kullanırken zamanla adetiniz kesileceÄŸi için anemi (kansızlık) görülmez.
• Depo-Provera östrojen içermez. Haplardaki östrojenden dolayı doÄŸum kontrol hapları kullanamayan kardiyovasküler riski olan kadınlarda kullanılabilir

Riskleri ve Dezavantajları Nelerdir?

Ä°lk olarak; vücudunuzda artmış olan östrojen düzeyi, düzensiz veya lekelenme tarzında adet kanamaları görülebilir. Zamanla enjeksiyonlar devam ettikçe, adet kanaması olmaz. Enjeksiyonlara son verildikten sonra adetleriniz normal düzenine döner. Bebek yapmaya karar verdiÄŸinizde gebe kalmanız son enjeksiyondan sonra bir yılı bulabilir. Bu nedenle en az 1 yıl çocuk sahibi olmayı düÅŸünmüyorsanız Depo-Provera’yı düÅŸünmelisiniz.

Depo-Provera’yı kullanan birçok kadında hiçbir problem olmamıştır. Fakat bazı kadınlarda ÅŸu yan etkiler görülmüÅŸtür:

• Kilo alımı
• BaÅŸ aÄŸrısı
• Sinirlilik
• Karın veya sırt aÄŸrısı
• Memelerde aÄŸrı
• Güçlüksüz ve halsizlik
• UyuÅŸukluk
• Sivilce
• Cinsel istek azalması
• Depresyon
• Bulantı
• Uykusuzluk

Depo-Provera ile ilgili diÄŸer dikkat edilmesi gerekenler:

Depo-Provera, AIDS gibi, cinsel yolla bulaÅŸan hastalıklardan korumaz. Bunlar için en güvenli yöntem lateks kondomlardır

Depo-Provera gebelikte kesinlikle kullanılmamalıdır. Gebe olduğunuzu fark ederseniz, hemen doktorunuza başvurmalısınız

Eğer diyabetli iseniz ve Depo-Provera kullanıyorsanız, kan şekerinizin yakından takip edilmesi gerekir

EÄŸer depresyon hikayeniz var ve Depo-Provera kullanıyorsanız, depresyon bulguları takip edilmeli ve bulgular görülürse enjeksiyon kesilmelidir

Çok uzun süre Depo-Provera kullanımı osteoporoza (kemiklerin zayıflamasına) neden olabilir. Bu konuda dikkatli olunmalıdır

Ne Zaman Doktoru Aramalıyım?

Allerjik reaksiyon görülürse (nefes almada güçlük, kaşıntı, ciltte döküntü veya kızarıklık), enjeksiyon sonrası gebe olduÄŸunuzu fark ederseniz veya enjeksiyondan sonra 3 ay içinde gebe kalırsanız, devam eden veya gittikçe kötüleÅŸen yan etkiler, baÅŸka bir doÄŸum kontrol yöntemine geçmek isterseniz, doktorunuzu aramalısınız.

Norplant

Norplant, hormon içeren ve gebeliÄŸi önleyen bir doÄŸum kontrol yöntemidir. Küçük, ince ve fleksibl kapsül seti sentetik progesteron hormonu ile doludur. Bunlar bayanın kolunda cilt altına yerleÅŸtirilir ve buradan kan dolaşımına sürekli hormon salınımı saÄŸlanır. Bu uygulama ile 5 yıl süreyle gebelik önlenebilmektedir. Uygulamadan yaklaşık 24 saat sonra kanda progesteron düzeyi gebeliÄŸi önleyecek düzeye ulaşır. Norplant, adetin ilk 5 günü içinde uygulanır. Rahimin iç zarının incelmesine neden olarak embriyonun rahim içine yerleÅŸmesini önlediÄŸi gibi, vajinal salgının kalınlaÅŸmasını saÄŸlayarak spermlerin rahim içine ulaÅŸmasını güçleÅŸtirir.

Nasıl uygulanır?

Kolun üst kısmına lokal anestetik uygulandıktan sonra ufak bir kesi yapılarak, 6 adet norplant kapsülü kesiden cilt altına yerleÅŸtirilir. Bu iÅŸlem yaklaşık 10 – 15 dakika sürer. Genellikle kesi yerine dikiÅŸ atmak gerekmez. Kesi yeri iyileÅŸinceye kadar temiz ve kapalı tutun. Kesi yerinde, hafif bir sızı olabilir. Çok nadiren yara enfeksiyonu geliÅŸebilir. ÅžiÅŸlik ve kızarıklık fark ederseniz bu enfeksiyon lehine olabilir ve mutlaka doktorunuza bildirmelisiniz. Enfeksiyon tedavi edilemezse kapsüllerin çıkarılması gerekebilir. BeÅŸ yılın sonunda kapsüllerin içinde bulunan hormon tükenir ve koruma etkisi ortadan kalkar. Eski kapsüllerin çıkarıldığı aynı gün yeni set takılabilir. 3 yıldan önce gebelik düÅŸünüyorsanız, bu yöntemi tercih etmemelisiniz.

Yararları nelerdir?

• GebeliÄŸi 5 yıl süre ile önler. Kapsüller çıkarıldıktan 24 saat sonra gebe kalma yeteneÄŸiniz geriye döner
• Kapsüller uygulandıktan sonra aÄŸrıya neden olmaz ve dışardan fark edilmez
• Progesteron, düÅŸük düzeyde kana karıştığından ve östrojen içermediÄŸinden doÄŸum kontrol haplarına göre daha güvenilirdir
• Kullanım sırasında gebe kalma olasılığınız yüzde 1′den azdır.
• Maliyet, 5 yıl doÄŸum kontrol hapı kullanımına göre çok daha azdır. EÄŸer, sara hastalığınız nedeniyle fenitoin, karbamezapin gibi ilaçlar kullanıyorsanız bunlar progesteronun düzeyini azaltarak norplantın etkisini azaltır.

Dezavantajları nelerdir?

Progesteron düzeyinin artmasına baÄŸlı bazı yakınmalarınız olabilir:

• Düzensiz adet kanamaları
• Adetler arasında lekelenme tarzı kanamalar
• Adet süresinde uzama
• Hiç adet görememe

Ayrıca artmış progesteron düzeyi aÅŸağıdaki yakınmalara neden olabilir:

• BaÅŸ aÄŸrısı
• Bulantı
• BaÅŸ dönmesi
• Sivilce artışı
• Kilo artışı
• GöÄŸüslerde hassasiyet ve akıntı
• Ruhsal deÄŸiÅŸiklikler

AÅŸağıdaki durumlarda norplant kullanımı sizin için uygun deÄŸildir:

• Gebe iseniz veya gebe olduÄŸunuzu düÅŸünüyorsanız
• Emziriyorsanız ve bebeÄŸiniz 6 haftadan daha küçükse
• Nedeni saptanmamış vajinal kanamanız varsa
• Meme kanseri veya karaciÄŸer hastalığınız varsa

Ne olursa doktorumu aramalıyım?

• Karın aÄŸrısı yakınmanız varsa
• Ped kullanmanızı gerektirecek düzeyde vajinal kanamanız varsa
• Kapsülün uygulandığı yerde ÅŸiÅŸlik, kızarıklık varsa
• Kapsül takıldığı yerden çıktıysa

Doğal Aile Planlaması

DoÄŸal aile planlaması, herhangi bir ilaç veya alet kullanmadan uygulanan doÄŸum kontrol yöntemidir. GebeliÄŸi önlemek için, adet döneminin fertil günlerinde (yumurtlama dönemi) cinsel iliÅŸkiye girilmez. Adet zamanları dikkatli bir ÅŸekilde kaydedilmelidir, bu ÅŸekilde cinsel iliÅŸki için güvenli ve güvenli olmayan günler hesaplanabilir. Her iki eÅŸ de bu konuda dikkatli olmalı, özen göstermelidir.

DoÄŸal aile planlaması yöntemleri nelerdir?

Takvim metodu, en uzun ve en kısa adet dönemleri düÅŸünülerek, matematiksel olarak yumurtlama dönemlerinin hesaplanmasıdır. Güvenli bir metot olmadığı için artık önerilmemektedir.

En güvenilebilir yöntem mukotermal yöntemdir. Isı ve servikal mukus metodlarının birlikte kullanılmasıdır. EÄŸer bunu doÄŸum kontrol yöntemi olarak kullanmaya karar verirseniz, servikal mukusu gözlemeli ve günlük sabah derecenizi ölçmelisiniz. Bu bilgiler yumurtlama gününün tespiti için kullanılır. Gebe kalmak istemiyorsanız bu günlerde iliÅŸkiye girmemeniz gerekir. Bu metodu kullanırken her ay 8-11 gün iliÅŸkiden uzak olduÄŸunuzu görürsünüz.

Bir kadın için gebe kalabilme dönemi ne zamandır?

Bir adet dönemi ortalama 28 gündür. Normalde her adet döneminde yumurtalıkların birinde yumurtlama olur. Yumurta, fallop tüpleri boyunca rahime ilerler. EÄŸer yumurta döllenemezse vücut tarafından emilir veya adet kanaması ile dışarı atılır. Yumurta, yumurtalıktan atıldıktan ve fallop tüplerinin dış 1/3′ü boyunca ilerlediÄŸi sürece sperm tarafından döllenebilir. Bu dönem gebe kalabilme dönemidir. Mukotermal doÄŸum kontrol yönteminde bu dönem hesaplanarak cinsel iliÅŸkiden uzak durulur.

Vücut ısımı nasıl takip ederim?

Her sabah vücut ısısı hiçbir fiziksel aktivite yapmadan, bir ÅŸey yiyip içmeden ölçülmelidir. En uygun zaman yataktan kalkmadan hemen önceki zamandır. Küçük deÄŸiÅŸiklikleri tespit edebilecek termometre kullanmalısınız. Vücut ısınız yumurtlamadan hemen sonra 0,5-1° C derece artar. GöreceÄŸiniz adet dönemine kadar yüksek kalır. Günlük ölçülerinizi takvim üzerine kaydedin.

Servikal mukus nasıl değişir?

Servikal (rahim aÄŸzı) mukusun görünüm ve kıvamını kontrol etmelisiniz. Mukus ince, elastik, temiz, su gibiyse (yumurta akı gibi) yumurtlama 4 gün içinde olacaktır. (Bunlar ıslak günlerdir). Mukusun kuru, daha kalın ve miktar olarak azalmasından 4 gün sonrasına kadar cinsel iliÅŸkiden uzak durmak gerekir.

Mukotermal metot nasıl kullanılır?

Vücut ısısının takibi ve servikal mukusun gözlenmesi yumurtlama döneminin tespitinde yardımcı olur. Bu sayede her ay gebe kalabilme dönemlerinizi tespit edebilirsiniz. Kural olarak, adetin ilk gününden ıslak mukusu ilk görene kadar iliÅŸkide bulunabilirsiniz. Kalın mukusun görülmesinden 4 gün sonrasına kadar veya vücut ısısının yükselmesinden 3 gün sonrasına kadar iliÅŸkiye girmemelisiniz.

Bir spermin ortalama yaÅŸam süresi 3 gündür. Bu nedenle ıslak mukusu gördüÄŸünüz andan itibaren iliÅŸkiden uzak durmalısınız. Bu demektir ki sperm 3 gün vücudunuzda yaÅŸayıp gebelik oluÅŸturabilir.

Unutmayın ki hastalık, bazı ilaçlar, alkol vücut ısınızı artırabilir. Aynı zamanda semeni ıslak mukusla karıştırabilirsiniz.

Bu metodun etkinliÄŸini arttırmak için, vücut ısısının artışından 3 gün sonrasına kadar iliÅŸkiden uzak durulmalı veya baÅŸka bir metot kullanılmalıdır.

Adet düzeni kadından kadına ve aydan aya deÄŸiÅŸir. DoÄŸal aile planlaması yöntemini tek doÄŸum kontrol yöntemi olarak kullanmak istiyorsanız, 3-6 ay vücut ısısı ve mukusu takip edip anlamalısınız. EÄŸer adetleriniz çok düzensizse bu yöntemi kullanmayınız.

Faydaları nedir?

• Herhangi bir ilaç veya araç kullanılmadan doÄŸum kontrolünü saÄŸlar
• Bariyer yöntemlerin rahatsızlığı yoktur
• DoÄŸum kontrol hapları ve RIA’ya baÄŸlı saÄŸlık riskleri yoktur
• Ücretsizdir

Dezavantajları nelerdir?

• Yüzde 20 – 30 gebe kalma riski (her 10 kadından 2 – 3 ü 1 yıl sonunda gebe kalır)
• Ä°lk 3 – 6 aylık gözlem döneminde iliÅŸkiye girmeme
• Her ay 2 hafta iliÅŸkiye girmeme
• Adet düzensizliÄŸi olanlar için uygun deÄŸildir
• Gebe kalma dönemlerinde kendini kontrol etmede zorluk
• Cinsel yolla bulaÅŸan hastalıklardan (AIDS v.b) koruma saÄŸlamaz

Endoskopi ile Tüplerin BaÄŸlanması

Uzman hekim tarafından kadınların fallop tüplerinin (yumurtayı rahme ulaÅŸtıran organlar) tıkanması amacıyla laparoskopi ile tüplerin baÄŸlanmasıdır. Doktor fallop tüplerini görmek için laparoskop (ışıklı ince tüp) kullanır. Tüpleri kesmek için kesici bir alet içeren baÅŸka ince bir tüp daha kullanır.

Ne zaman kullanılır?

Gelecekte oluÅŸabilecek gebeliklerden korunmak amacıyla tüplerin tıkanmasına karar verdiÄŸinizde bu operasyon uygulanabilir. Bu operasyon bir hastalığı veya normal olmayan bir durumu düzeltmek amaçlı deÄŸildir. Sadece sizin isteÄŸiniz üzerine yapılır. GebeliÄŸi önlemede yüzde 100 baÅŸarılı olmayabilir. Gelecekte gebe kalmaya karar verdiÄŸinizde geri dönüÅŸü zor bir operasyondur.

Endoskopiye nasıl hazırlanırım?

Operasyon öncesi doktorunuz gebelik testi yaptırabilir

Operasyon sonrası bakım ve iyileÅŸme dönemi için planınızı yapın. Ä°stirahat edeceÄŸiniz zamanı ayırın ve günlük iÅŸlerinizde yardımcı olacak bir insan bulun

Doktorunuzun talimatlarına uyun. Genel anestezi alacak iseniz, operasyondan bir gün önce hafif, çorba veya salata gibi, yiyecekler yiyin. Gece yarısından sonra bir ÅŸey yiyip içmeyin

Operasyon süresince ne olur?

Size genel anestezi verilir. Böylece kaslarınız gevÅŸer, derin bir uykuda gibi olursunuz ve buda aÄŸrı hisstmenizi engeller.

Karbon dioksit gazı ile karnınız ÅŸiÅŸirilir. Bu gaz karnınızı balon gibi ÅŸiÅŸirir ve doktorun iç organlarınızı görmesini saÄŸlar. Göbek deliÄŸinizin hemen altından küçük bir kesi yapılır ve buradan laparoskop karın içine sokulur. Karnın alt kısmından baÅŸka bir küçük kesiden diÄŸer alet yerleÅŸtirilir. Fallop tüplerini görmek için laparoskop kılavuz görevi görür. Doktor bir klips veya elastik bant ile tüpleri tıkayıp, yumurtaların geçiÅŸini önler. Daha sonra aletler çıkarılır ve kesi yerleri dikilerek kapatılır.

Operasyondan sonra ne olur?

Operasyon sonrası 1-2 saat hastanede kalabilirsiniz. Anestezi etkisi bir süre uykunuz var hissi verir. Birkaç gün sırt aÄŸrısı, karında gaz hissedebilirsiniz, bağırsak alışkanlıklarında deÄŸiÅŸiklik olabilir. Ä°drar yapamayabilirsiniz, birkaç gün mesane sondası takmak gerekebilir. Ağır kaldırmak gibi ağır aktivitelerden kaçınmanız gerekir. Ne yapmanız ve ne zaman kontrole gelmeniz gerektiÄŸini doktorunuza sormalısınız.

Bu operasyonun faydaları nedir?

Daha uzun hastanede kalmayı gerektiren ve iyileÅŸme dönemi daha uzun olan abdominal cerrahiye gerek kalmadan tüpler kapanır. Daha önce kullandığınız doÄŸum kontrol yöntemlerinden iyi olabilir.

Bu İşleme Bağlı Riskler Nedir?

• Anesteziye baÄŸlı riskleri doktorunuzla tartışın
• Bu operasyondan sonra kadınların yüzde 1 den azı hala gebe kalmaktadır
• Gebe kalırsanız dış gebelik riski artar, buda ameliyat gerektirir
• Ä°ç organlar, bağırsaklar, kan damarları hasar görebilir. Onarım amacıyla abdominal operasyona geçilebilir
• Enfeksiyon geliÅŸebilir
• Kan pıhtısı gidip akciÄŸer, pelvis ya da bacak arterlerini tıkayabilir. Çok nadir kalp ve beyin arterlerini tıkayarak kalp krizi veya felç geçirmeye neden olabilir
• Enfeksiyon veya kanama olabilir
• Ä°ÅŸlemden sonra aÄŸrı hissedebilirsiniz

Ne zaman doktoru aramalıyım?

• AteÅŸ
• Halsizlik ve uyuÅŸukluk
• Bulantı ve kusma
• Ani geliÅŸen nefes almada zorluk
• Gittikçe artan karın aÄŸrısı ve ÅŸiÅŸlik. Bu durumlarda hiç vakit kaybetmeden doktorunuzu aramalısınız

Vazektomi

ErkeÄŸe, doktor tarafından uygulanan bir operasyondur. Testisten spermleri penise getiren vaz deferans denilen kanallar bilateral olarak kesilir. Operasyondan birkaç ay sonra menide sperm bulunmaz. ErkeÄŸin cinsel fonksiyonları üzerine olumsuz etkisi yoktur. Sadece spermler testislerden semen içinde gelemez ve gebelik oluÅŸmaz.

Ne durumlarda yapılır?

DoÄŸum kontrolünü saÄŸlayan en güvenilir yöntemlerden biridir. EÄŸer erkek bunun yapılmasını isterse yapılır ve sterilizasyon kalıcı olduÄŸu unutulmamalıdır.

Operasyon sırasında neler olacak?

Vazektomi ayaktan muayenehanede yapılabilecek ufak bir operasyondur. 15 – 20 dakikadan uzun sürmez.

Ameliyat sahasına lokal anestetik uygulandıktan sonra testislerin içinde bulunduÄŸu skrotum üzerine kesi yapılarak vaz deferenslere ulaşılır. Bu kanalcıklar kesilerek iki uç ayrılır. Skrotum üzerindeki kesi kapatılır.

Operasyondan sonra ne olacak?

Operasyondan hemen sonra evinize dönebilirsiniz. 3 – 4 gün hafif aÄŸrı yakınmanız ve kesi yerinden kanama, akıntı olabilir. Kesi çevresinde morluk oluÅŸabilir.

Doktorunuz size aÅŸağıdakileri yapmanızı önerebilir:

• Operasyondan sonraki ilk iki saat kesi yerine buz uygulayın
• 2 – 3 gün evde istirahat edin
• 1 hafta süre ile ağır kaldırmayın
• 4 – 6 hafta skrotumu destekleyen sıkı iç çamaşırı giyinin
• AÄŸrı için parasetamol türevi aÄŸrı kesiciler alabilirsiniz

Birkaç gün içinde iÅŸ hayatınıza geri dönebilirsiniz. Bin hafta içinde seks hayatınıza geri dönebilirsiniz, birkaç ay menide sperm bulunabileceÄŸinden baÅŸka bir yöntemle gebelikten korunmalısınız.

Yararları nelerdir?

DoÄŸum kontrolünü saÄŸlayan çok güvenilir bir yöntemdir

Ä°laç kullanımı veya araç uygulanmasını gerektirmez

Prosedürle ilgili riskler nelerdir?

• Lokal anestetik yeterli uyuÅŸmayı saÄŸlayamayabilir. Bazen allerjik reaksiyon olabilir.
• Testislerin çevresinde ödem olabilir.
• Skrotum içine kanama olabilir.
• Ameliyattan yıllar sonra menide sperm çıkabilir ve gebelik oluÅŸabilir.
• Enfeksiyon ve kanama riski mevcuttur.

Ne olursa doktorumu aramalıyım?

• AteÅŸiniz olursa
• Ä°drar yapma güçlüÄŸünüz varsa
• Testislerinizde aşırı ÅŸiÅŸme varsa